Regeling van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 5 oktober 2021, nr. 2021-0000040810, tot wijziging van de Subsidieregeling energiebesparing eigen huis in verband met het toevoegen van advisering over oplaadpunten bij verenigingen als subsidiabele activiteit

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,

Handelende in overeenstemming met de Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat,

Gelet op de artikelen 3, eerste en tweede lid, en 4, eerste lid, van de Kaderwet overige BZK-subsidies en de artikelen 6, vierde en zevende lid, 11, eerste en tweede lid en 14 van het Kaderbesluit BZK-subsidies;

Besluit:

ARTIKEL I

De Subsidieregeling energiebesparing eigen huis wordt als volgt gewijzigd:

A

In artikel 1, eerste lid, wordt in de alfabetische volgorde een begripsbepaling ingevoegd, luidende:

oplaadpunt: oplaadpunt als bedoeld in artikel 1 van het Besluit infrastructuur alternatieve brandstoffen, inclusief de bijbehorende kabels;.

B

Artikel 2 komt te luiden:

Artikel 2. Doel van de subsidie

Deze regeling heeft tot doel energiebesparing te stimuleren in bestaande koopwoningen van eigenaar-bewoners, en energiebesparing en het realiseren van oplaadpunten te stimuleren in gebouwen van verenigingen van eigenaars, woonverenigingen en wooncoöperaties, waarvan een of meer leden eigenaar-bewoner zijn.

C

Artikel 3 wordt als volgt gewijzigd:

1. In het eerste lid wordt ‘€ 128.700.000’ vervangen door ‘€ 129.200.000’.

2. Onder vernummering van het vierde tot en met zesde lid tot vijfde tot en met zevende lid wordt een lid ingevoegd, luidende:

• 4. Voor subsidieverstrekking op grond van hoofdstuk IV, paragraaf 3, geldt voor 2022 en 2023 een subsidieplafond van € 900.000.

D

Het opschrift van paragraaf 1 van hoofdstuk IV komt te luiden:

Paragraaf 1. Energieadvies of mjop en procesbegeleiding

E

Het opschrift van paragraaf 2 van hoofdstuk IV komt te luiden:

Paragraaf 2. Energiebesparende maatregelen en aanvullende energiebesparende maatregelen en zeer energiezuinig pakket

F

Na artikel 12 wordt een paragraaf toegevoegd, luidende:

Paragraaf 3. Advisering over oplaadpunten

Artikel 12a. Activiteiten en voorwaarden: subsidiabele activiteit

• 1. De Minister kan aan een vereniging subsidie verstrekken voor advisering door een bij de Kamer van Koophandel ingeschreven adviseur over de realisatie van één of meer oplaadpunten op de parkeergelegenheid van het gebouw of groep van gebouwen waarvoor die vereniging is opgericht en waarin zich ten minste één koopwoning bevindt.

• 2. Subsidie op grond van het eerste lid wordt slechts eenmaal per gebouw of groep van gebouwen verstrekt.

• 3. Een subsidie kan worden verstrekt voor advisering waarbij het schriftelijk advies als bedoeld in artikel 12b, eerste lid, onder b, is verstrekt na 5 oktober 2021.

Artikel 12b. Activiteiten en voorwaarden: voorwaarden oplaadpuntenadvies

• 1. De advisering, bedoeld in artikel 12a, eerste lid:

  • a. is mede gebaseerd op het ter plaatse beschouwen van de parkeergelegenheid waarop het oplaadpunt of de oplaadpunten gerealiseerd zouden worden; en

  • b. resulteert in een schriftelijk advies.

• 2. Het schriftelijk advies omvat in ieder geval:

  • a. een prognose van de laadbehoefte van de vereniging voor ten minste tien jaar;

  • b. aanbevelingen voor de borging van de brandveiligheid in relatie tot het plaatsen van één of meer oplaadpunten, als de parkeergelegenheid geheel of gedeeltelijk is gelegen in een gebouw;

  • c. aanbevelingen voor de verdeling van de kosten van de oplaadpunten tussen de vereniging en de gebruikers van de oplaadpunten;

  • d. aanbevelingen voor de benodigde elektrische aansluiting en installatie van de oplaadpunten, waarbij in ieder geval wordt ingegaan op:

    • 1°. de mogelijkheid tot optimale verdeling van de beschikbare stroom over de op te laden voertuigen en het laden op optimale momenten;

    • 2°. de mogelijkheid om het laden tijdelijk te vertragen of te stoppen ter voorkoming van overbelasting van het stroomnetwerk in het gebouw; en

    • 3°. borging van de fysieke en digitale veiligheid van de oplaadpunten; en

  • e. een duiding van de relevante wet- en regelgeving en de wijze waarop deze van invloed is op de aanbevelingen, bedoeld onder b en d.

Artikel 12c. Aanvraag: advisering over oplaadpunten

• 1. Een aanvraag voor een subsidie als bedoeld in artikel 12a kan worden ingediend van 24 januari 2022 tot en met 30 september 2023.

• 2. De aanvraag bevat:

  • a. het schriftelijke advies, bedoeld in artikel 12b, tweede lid;

  • b. een factuur van de adviseur en een betalingsbewijs van de vereniging;

  • c. het inschrijfnummer bij de Kamer van Koophandel van de adviseur; en

  • d. indien niet alle leden van de vereniging eigenaar-bewoners zijn: een verklaring waaruit blijkt dat die leden niet meer subsidie ontvangen dan is toegestaan op basis van de de-minimisverordening.

• 3. De aanvraag hoeft niet te bevatten de gegevens en bescheiden, genoemd in artikel 11, derde lid, onder c, d, en e van het Kaderbesluit.

• 4. Een aanvraag wordt ingediend na afronding van het schriftelijk advies, bedoeld in artikel 12b, tweede lid.

• 5. Een aanvraag wordt ingediend met gebruikmaking van een door de Minister elektronisch beschikbaar gesteld formulier.

G

Artikel 17 wordt als volgt gewijzigd:

1. Het opschrift van het artikel komt te luiden:

Artikel 17. Maximale subsidie

2. Er wordt een lid toegevoegd, luidende:

• 5. De subsidie voor een vereniging als bedoeld in artikel 12a bedraagt ten hoogste 75 procent van de kosten voor de advisering, met een maximum van € 1.500.

ARTIKEL II

Deze regeling treedt in werking met ingang van 1 januari 2022, met uitzondering van artikel I, onder C, onder 1, dat in werking treedt met ingang van de dag na de datum van uitgifte van de Staatscourant waarin deze regeling wordt geplaatst.

Deze regeling zal met de toelichting in de Staatscourant worden geplaatst.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, K.H. Ollongren

I. Algemeen deel

1. Inleiding

De Subsidieregeling energiebesparing eigen huis (hierna: SEEH) stelt subsidie beschikbaar voor verenigingen van eigenaars (hierna: VvE’s), wooncoöperaties en woonverenigingen die energie willen besparen in het gebouw (deze drie typen organisaties worden in de SEEH gezamenlijk gedefinieerd als ‘verenigingen’). Subsidie kan worden aangevraagd voor isolatie- en aanvullende energiebesparende maatregelen en voor energieadvies.

Om variërende redenen die hieronder zullen worden toegelicht, is er een nieuwe subsidiecategorie aan de SEEH toegevoegd. Hierdoor is het voor verenigingen met een eigen parkeergelegenheid¹ mogelijk om subsidie aan te vragen voor een advies voor het aanleggen van één of meer private oplaadpunten, het zogenoemde oplaadpuntenadvies.

2. Inhoud

2.1 Subsidie voor het oplaadpuntenadvies

In deze wijzigingsregeling is in de SEEH de mogelijkheid gecreëerd om aan verenigingen met een eigen parkeergelegenheid subsidie te verstrekken voor 75% van de kosten voor een advies over het aanleggen van één of meer oplaadpunten, tot een maximum subsidiebedrag van € 1.500,–.

2.1.1 Aanleiding

Elektrisch vervoer wordt steeds populairder. Daarnaast streeft het kabinet ernaar dat uiterlijk in 2030 alle nieuwe auto’s emissieloos zijn.² Om aan de laadbehoefte van elektrische auto’s te kunnen voldoen, wordt in de private sector een grote behoefte aan laadinfrastructuur voor elektrische auto’s verwacht. Het huidige tempo van uitrol van laadinfrastructuur is onvoldoende om dit doel te behalen.³ Een versnelling van de uitrol van laadinfrastructuur is dan ook noodzakelijk.⁴

Wanneer een vereniging over een eigen parkeergelegenheid beschikt, kunnen de individuele leden van een vereniging binnen de huidige regelgeving vaak geen aanvraag bij hun gemeente doen voor een publiek oplaadpunt. Bij VvE’s zorgen plannen voor het aanleggen van oplaadpunten vaak voor vragen en discussie, onder meer over de (brand)veiligheid. Hierdoor is het moeilijk om tot een afgewogen en positief VvE-besluit te komen en komt het vaak voor dat de leden van een VvE met een elektrische auto deze niet thuis kunnen opladen. Vanwege juridische verschillen met VvE’s speelt dit in mindere mate bij wooncoöperaties en woonverenigingen, maar net zoals gebruikelijk is in de SEEH, staat de nieuwe subsidiecategorie wel open voor deze typen verenigingen. Er is in Nederland slechts een zeer beperkt aantal wooncoöperaties actief en deze wooncoöperaties zijn relatief klein.⁵

Om in de interne besluitvorming tot een goede afweging te komen voor de plaatsing van één of meer oplaadpunten is kennis nodig van onder meer de technische installatie, de financiële afwikkeling en de (brand)veiligheid van het gebouw. Uit ervaringen met VvE’s in een aantal grote gemeenten blijkt dat een advies van een expert helpt bij de besluitvorming. Daarnaast worden verenigingen gestimuleerd om de verduurzaming van de warmtevraag, elektra en mobiliteit in samenhang en toekomstgericht te bekijken. Door een plan te maken voor oplaadpunten voor de langere termijn kunnen onnodige kosten en onveilige situaties worden voorkomen.

2.1.2 Hoofdlijnen van de wijziging

Met deze wijziging wordt aan de SEEH een subsidiecategorie toegevoegd, waardoor verenigingen met een eigen parkeergelegenheid eenmalig subsidie kunnen aanvragen voor een advies voor het aanleggen van één of meer oplaadpunten. De parkeergelegenheid kan onder andere uit een parkeergarage, halfopen carport of open parkeerterrein bestaan.

Op verzoek van de vereniging brengt een bij de Kamer van Koophandel (KvK) ingeschreven, ter zake kundig adviseur een schriftelijk advies uit, waarin wordt beschreven hoe op een toekomstbestendige wijze één of meer oplaadpunten op de eigen parkeergelegenheid kunnen worden gerealiseerd. Een schouw, dat wil zeggen een fysieke inspectie ter plaatse, dient onderdeel te zijn van de advisering. In het advies kan zo nodig een niet-technische samenvatting worden opgenomen, waarin alle relevantie informatie aan de leden van de vereniging wordt gecommuniceerd. Het verdient daarnaast aanbeveling dat de belangrijkste uitkomsten van het advies tijdens een presentatie worden toegelicht, bij voorkeur in de algemene ledenvergadering. Aldus kunnen alle leden van de vereniging goed worden geïnformeerd over de mogelijkheden voor de realisatie van één of meer oplaadpunten en kan het draagvlak hiervoor worden bevorderd.

Nadat de vereniging het advies heeft ontvangen, kan deze hiervoor subsidie aanvragen. Daartoe dient het oplaadpuntenadvies aan de volgende voorwaarden te voldoen:

• 1. Het advies bevat een meerjarige prognose voor de laadbehoefte van de vereniging met een doorkijk van minimaal 10 jaar;

• 2. Het advies bevat aanbevelingen voor de borging van de brandveiligheid ten aanzien van de realisatie van één of meer oplaadpunten, als de parkeergelegenheid geheel of gedeeltelijk is gelegen in een gebouw;

• 3. Het advies bevat aanbevelingen voor de verdeling van de kosten van één of meer oplaadpunten tussen de vereniging en de gebruikers van die oplaadpunten;

• 4. Het advies bevat aanbevelingen voor de benodigde elektrische aansluiting en installatie van één of meer oplaadpunten waarbij in ieder geval wordt ingegaan op:

  • de mogelijkheid tot optimale verdeling van de beschikbare stroom over de op te laden voertuigen en het laden op optimale momenten,

  • de mogelijkheid om het laden tijdelijk te vertragen of te stoppen ter voorkoming van overbelasting van het stroomnetwerk in het gebouw, en

  • borging van zowel de fysieke als digitale veiligheid van de oplaadpunten;

• 5. Een duiding van de relevante regelgeving en de wijze waarop die van toepassing is op de aanbevelingen, genoemd onder 2 en 4.

Meer informatie over de hierboven genoemde voorwaarden is onder andere te vinden in de brochure getiteld ‘Laadoplossingen voor elektrische auto’s binnen de VvE; Stappenplan toekomstbestendige laadinfrastructuur voor VvE-leden en bestuur’. Deze brochure is te raadplegen via de website: www.vveladen.nl.

Ten aanzien van de brandveiligheid en de technische aspecten van de aansluiting en installatie wordt benadrukt dat de aanbevelingen in overeenstemming dienen te zijn met alle relevante geldende wet- en regelgeving, waaronder het Bouwbesluit 2012 en de NEN-normen (of gelijkwaardige oplossingen) waarnaar in dit besluit wordt verwezen. Dit volgt uit de hierboven genoemde vijfde voorwaarde aan het oplaadpuntenadvies. Het Bouwbesluit 2012, dat is te raadplegen via de website: www.wetten.overheid.nl/BWBR0030461/2021-07-01, zal op termijn worden vervangen door het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl).⁶ Voor nadere informatie over de NEN-normen wordt verwezen naar de website van NEN. Voorts dient in dit verband te worden opgemerkt dat een vereniging nu reeds de algemene zorgplicht heeft om te zorgen voor de algemene brandveiligheid van bijvoorbeeld een parkeergarage. Voor zover het plaatsen van één of meer oplaadpunten in een parkeergarage van invloed is op de algemene brandveiligheid kunnen aanvullende maatregelen eventueel noodzakelijk zijn. Bij het opstellen van het oplaadpuntenadvies dient het plaatsen van één of meer oplaadpunten dan ook in samenhang met de huidige algemene brandveiligheidssituatie te worden beschouwd. Ten aanzien van de vereisten waaraan een subsidiabel advies op het punt van de brandveiligheid verder dient te voldoen, zal op de website van RVO nadere informatie worden gepubliceerd (https://www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/seeh-vve).

Aan de hand van het oplaadpuntenadvies verkrijgen verenigingen bijvoorbeeld een beter inzicht in de risico’s, de kosten en de mogelijkheden van het aanleggen van één of meer oplaadpunten. Op deze wijze helpt een oplaadpuntenadvies om tot een afgewogen en positief besluit binnen verenigingen te komen. Naar verwachting zullen oplaadpunten op parkeergelegenheden van verenigingen op een veilige en toekomstgerichte wijze worden aangelegd, waardoor leden van een vereniging met een elektrische auto deze ook thuis kunnen opladen. Voor het subsidiëren van een advies voor het aanleggen van één of meer oplaadpunten is aangesloten bij de SEEH, omdat verenigingen via deze regeling nu reeds subsidie voor een energieadvies kunnen aanvragen.

Met deze wijzigingsregeling kan een subsidie worden aangevraagd van 75% van de kosten van advisering voor het aanleggen van één of meer oplaadpunten, met een maximum van € 1.500,–. Om de aanvraag en de uitvoering van de regeling eenvoudig en overzichtelijk te houden, wordt in het toe te kennen subsidiebedrag niet gedifferentieerd naar de omvang van de vereniging of het aantal oplaadpunten. Om in aanmerking te komen voor subsidie geldt dat het oplaadpuntenadvies aan de vereniging moet zijn verstrekt na de publicatie van deze wijzigingsregeling (5 oktober 2021).

2.2 Verhoging van het plafond voor energiebesparing door eigenaar-bewoners

Tevens is in deze regeling het subsidieplafond voor energiebesparende maatregelen en energieadviezen voor eigenaar-bewoners licht verhoogd. Dit betreft het plafond voor aanvragen die zijn ingediend vóór 1 januari 2021. In die periode zijn meer aanvragen ingediend dan het plafond toe liet, waardoor niet alle subsidieaanvragen in behandeling konden worden genomen. Na wijziging van het subsidieplafond kunnen ook deze aanvragen beoordeeld en toegekend worden.

3. Verhouding tot hoger en ander nationaal recht

3.1 Kaderwet overige BZK-subsidies, Kaderbesluit BZK-subsidies en Algemene wet bestuursrecht

De SEEH is gebaseerd op de Kaderwet overige BZK-subsidies en het Kaderbesluit BZK-subsidies (hierna: Kaderwet en Kaderbesluit). De Kaderwet en het Kaderbesluit vormen het kader waarbinnen SEEH-subsidies worden verstrekt. Dat betekent dat regels uit de wet en het besluit eveneens van toepassing zijn op SEEH-subsidies, tenzij de SEEH bepaalt dat er afwijkende regels gelden. Een voorbeeld van een toepasselijke eis uit het Kaderbesluit BZK zijn de aanvraagvereisten uit artikel 11, die gelden náást de aanvraagvereisten uit de SEEH. Daar waar vanuit de Kaderwet of het Kaderbesluit regels gelden naast de SEEH is dit genoemd in de artikelsgewijze toelichting. Naast de Kaderwet en het Kaderbesluit is de Algemene wet bestuursrecht (Awb) van belang voor subsidieverstrekking. In titel 4.2 zijn regels gesteld over subsidies die gelden voor iedere subsidie van de overheid, inclusief de SEEH. In de Awb zijn bijvoorbeeld regels te vinden over de inhoud van de beschikking, gronden waarop de subsidieaanvraag geweigerd kan worden en intrekking of wijziging van de subsidie.

3.2 Overige subsidieregelingen

De SEEH hangt nauw samen met overige (subsidie)regelingen gericht op de verduurzaming van woningen en gebouwen. Verenigingen die energie willen besparen in het gebouw, kunnen via de SEEH subsidie ontvangen voor energieadvies, eventueel in combinatie met procesbegeleiding en/of een meerjarenonderhoudsplan (MJOP), en energiebesparende (isolatie)maatregelen. Op grond van de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE), een regeling voor warmte-opties, kunnen verenigingen onder meer subsidie aanvragen voor een warmtepomp en zonneboiler.

3.3 EU-richtlijn energieprestatie van gebouwen

In de herziene Europese richtlijn energieprestatie van gebouwen (Energy Performance of Buildings Directive; EPBD III) zijn eisen opgenomen over laadinfrastructuur voor elektrische auto’s.⁷ De EPBD III-richtlijn voorziet onder meer in een verplichting voor lidstaten voor het aanleggen van laadinfrastructuur (loze leidingen) voor elektrische voertuigen op parkeergelegenheden bij nieuwe, voor bewoning bestemde gebouwen met meer dan tien parkeervakken. Daarnaast dienen utiliteitsgebouwen met meer dan 20 parkeervakken vanaf 2025 tenminste één oplaadpunt te hebben. Lidstaten moeten ook maatregelen nemen om de uitrol van laadinfrastructuur bij gebouwen te vergemakkelijken. Nederland geeft hier voor verenigingen onder meer invulling aan door deze wijzigingsregeling.

3.4 Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL)

De Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL), onderdeel van het Klimaatakkoord, is opgesteld om ervoor te zorgen dat laadinfrastructuur geen drempel vormt bij de uitrol van elektrisch vervoer. In de NAL zijn meerdere acties opgenomen om de realisatie van laadinfrastructuur in nieuwe en bestaande gebouwen te bevorderen.⁸ Het beschikbaar stellen van subsidie voor oplaadpuntenadvies past binnen de in het kader van de NAL gemaakte afspraken.

3.5 Bouwregelgeving

Thans is een ontwerpbesluit tot wijziging van het Besluit bouwwerken leefomgeving in voorbereiding, waarmee wordt geregeld dat bij nieuw te bouwen parkeergarages onder hoge gebouwen waarin wordt geslapen in sommige gevallen verplicht een automatische blusinstallatie moet worden toegepast.⁹ Tevens zijn in het ontwerpbesluit voorschriften opgenomen voor het plaatsen van nieuwe oplaadpunten in nieuwe en bestaande parkeergarages. Het gaat hierbij om het type oplaadpunt en een voorziening waarmee de oplaadpunten tegelijkertijd kunnen worden uitgeschakeld. Daarnaast werkt het Nederlands Normalisatie Instituut (NEN) in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) aan een norm voor integrale brandveiligheid van parkeergarages. Het Ministerie van BZK beziet aansluitend hierop de aansturing van deze norm in het Besluit bouwwerken leefomgeving voor nieuw te bouwen parkeergarages.

3.6 Ontwerpwetsvoorstel notificatieregeling oplaadpunten verenigingen van eigenaars

Bij dit wetsvoorstel zijn de ministeries van BZK, Infrastructuur en Waterstaat (hierna: IenW) en Justitie en Veiligheid betrokken. Onlangs is de internetconsultatie hierover gesloten.¹⁰ Dit wetsvoorstel heeft tot doel belemmeringen weg te nemen bij de plaatsing van oplaadpunten voor elektrische voertuigen op parkeergelegenheden bij VvE’s door middel van een notificatieplicht (meldingsplicht). Hiertoe zal het appartementsrecht in het Burgerlijk Wetboek worden aangepast. Indien één of meer appartementseigenaars een oplaadpunt op een parkeergelegenheid willen plaatsen, rust op hen de plicht om het VvE-bestuur hiervan in kennis te stellen (de notificatie). Doordat een kennisgeving voor het plaatsen van een oplaadpunt volstaat, vervangt de notificatie de benodigde toestemming van de VvE voor het plaatsen van een oplaadpunt. Daarbij moet worden voldaan aan de voorwaarden uit de bijbehorende notificatieregeling die in een algemene maatregel van bestuur (AMvB) nader zullen worden uitgewerkt. Het betreft onder meer voorwaarden met betrekking tot de (brand)veiligheid. Zodra deze AMvB van kracht wordt, zullen deze voorwaarden ook gelden voor de oplaadpuntenadviezen die aan VvE’s worden verstrekt.

Onder het wetsvoorstel is er geen meerderheidsbesluit van de vergadering van eigenaars meer nodig om een oplaadpunt te realiseren, als gevolg waarvan individuele appartementseigenaars dan ook relatief eenvoudig een oplaadpunt zullen kunnen plaatsen. Binnen VvE’s die oplaadpunten nu nog niet in overweging nemen, zal door de notificatieregeling toch de behoefte kunnen ontstaan om zelf éen of meer oplaadpunten te realiseren. In dat kader kan het oplaadpuntenadvies VvE’s helpen om tot een afgewogen en positief besluit te komen.

3.7 Staatssteun

De SEEH en deze wijzigingsregeling bevatten bepalingen die voortkomen uit het staatssteunrecht. De subsidie voor een oplaadpuntenadvies kan staatssteun bevatten, als de subsidie (deels) ten goede komt aan leden van de vereniging die geen eigenaar-bewoner zijn. Dit kunnen verhuurders zijn, maar ook eigenaren van commercieel vastgoed binnen de vereniging. Als een vereniging één of meer leden heeft die geen eigenaar-bewoner zijn, wordt van die leden gevraagd om een de-minimisverklaring te ondertekenen. Met die verklaring geven zij aan te voldoen aan de de- minimisverordening en dus niet meer subsidie te ontvangen dan is toegestaan op basis van die verordening (€ 200.000,– in drie belastingjaren). Het maximumbedrag wordt gevormd door alle staatssteun die de begunstigde ontvangt, inclusief subsidies buiten de SEEH. De aanvrager, zijnde de vereniging, verzamelt de de-minimisverklaringen van de leden en dient deze in bij de aanvraag van subsidie voor het oplaadpuntenadvies. Als de betreffende leden geen de-minimisverklaring kunnen afgeven, bijvoorbeeld omdat zij het maximum bedrag aan de-minimissteun reeds ontvangen hebben, kan er geen steun worden verstrekt aan die leden. In dat geval zal de subsidie voor het oplaadpuntenadvies alleen ten goede kunnen komen aan de overige leden van de vereniging.

4. Uitvoering

Namens de Minister van BZK zal de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) in mandaat de subsidieaanvragen beoordelen en al dan niet subsidie verlenen. De aanvragen tot subsidieverlening zullen waar mogelijk geautomatiseerd worden beoordeeld.

RVO zal controleren of het subsidiegeld is besteed aan de activiteit waarvoor het geld is verstrekt. RVO zal op steekproef basis de kwaliteit van het gesubsidieerde oplaadpuntenadvies, de facturen en de betaalbewijzen controleren. RVO heeft door het uitvoeren van meerdere subsidieregelingen en andere instrumenten voor verenigingen een goed beeld van het nalevingsgedrag van verenigingen. Als uit de steekproeven blijkt dat er een risico is dat subsidie niet rechtmatig wordt besteed, dan wordt de door RVO gehanteerde controlewijze aangepast.

Uitputting van het budget voor de nieuwe subsidiecategorie zal met regelmaat op de eerder genoemde website van RVO worden gecommuniceerd.

5. Regeldruklasten

De administratieve lasten bij de SEEH bestaan uit de kosten van de informatieverplichtingen aan de overheid. Deze kosten doen zich alleen voor als een vereniging zelf besluit subsidie op basis van de SEEH te willen aanvragen. Er is dus geen sprake van een verplichting en de inspanning levert subsidie op. Desalniettemin is het belangrijk deze lasten beperkt te houden.

Voor verenigingen komt er een extra aanvraagformulier voor het aanvragen van subsidie voor het oplaadpuntenadvies. De administratieve lasten stijgen alleen als een vereniging besluit om ook subsidie aan te vragen voor advies voor het aanleggen van één of meer oplaadpunten op de eigen parkeergelegenheid. Van de verhoging van de administratieve lasten in een dergelijk geval kan een inschatting worden gemaakt. Een aanvragende vereniging zal de informatie op de website van RVO tot zich nemen en de keuze maken of zij gebruik wil gaan maken van een subsidie voor het advies.

Als ze subsidie aanvragen, zullen ze digitaal een aanvraag moeten indienen en het daarbij behorende bewijsmateriaal moeten uploaden.

Naar schatting kost het verzamelen van aanvraaggegevens en het aanvragen voor een vereniging 30 tot 60 minuten werk. De inschatting is dat 500 verenigingen een aanvraag zullen indienen in de aanvraagperiode. Dat betekent maximaal 500 uur; uitgaande van de Rijksbrede methodiek voor regeldrukeffecten komt dat in totaal op maximaal € 7.500,–.

Zoals aangegeven, gelden deze regeldruklasten echter alleen voor verenigingen die zelf besluiten subsidie aan te vragen. Er is geen sprake van een verplichting hiertoe.

6. Consultatie en advies

6.1 Internetconsultatie

Op 29 juli 2021 is de concept-wijzigingsregeling voor consultatie op www.internetconsultatie.nl gepubliceerd, waarbij eenieder de gelegenheid is geboden te reageren. In totaal zijn er 11 reacties binnengekomen op de internetconsultatie, waarvan 7 openbare en 4 niet-openbare reacties. De reacties uit de consultatie hebben op een aantal punten geleid tot aanpassing van de concept-wijzigingsregeling en de toelichting. Op de belangrijkste punten wordt hierna ingegaan.

Onderdelen en voorwaarden oplaadpuntenadvies

Eén van de uitgangspunten van de wijzigingsregeling is dat een oplaadpuntenadvies verenigingen kan helpen om tot een afgewogen en positief besluit te komen over het aanleggen van één of meer oplaadpunten. In dit verband wordt er in enkele consultatiereacties op gewezen dat het van belang is de leden van een vereniging bij de besluitvorming te betrekken om draagvlak te creëren. In reactie hierop kan gewezen worden op het feit dat de aanvraag voor de subsidie alleen kan worden ingediend door de VvE, en niet door individuele leden. Er zal dus al sprake moeten zijn van enig draagvlak. Daarnaast is in de toelichting de aanbeveling opgenomen dat de belangrijkste uitkomsten van het oplaadpuntenadvies tijdens een presentatie worden toegelicht, bij voorkeur in de algemene ledenvergadering. Naar aanleiding van de opmerking dat het advies voor alle betrokkenen inzichtelijk moet zijn, is in de toelichting opgenomen dat een niet-technische samenvatting zo nodig een onderdeel kan vormen van het advies.

Een aantal reacties op de consultatie geeft aan dat voor de totstandkoming van een gedegen oplaadpuntenadvies ook een schouw is vereist. Deze aanbeveling is overgenomen. Gelet op de technische alsook de brandveiligheidsaspecten die aan een oplaadpuntenadvies zijn verbonden, is in de wijzigingsregeling bepaald dat een schouw, dat wil zeggen een fysieke inspectie ter plaatse, een onderdeel dient te zijn van de advisering.

Ten aanzien van de meerjarige prognose voor de laadbehoefte van de vereniging wordt in de consultatie het voorstel gedaan om de termijn nader te specificeren. Een belangrijk uitgangspunt van de wijzigingsregeling is dat oplaadpunten op parkeergelegenheden van verenigingen op een veilige en een toekomstbestendige wijze dienen te worden gerealiseerd. Daarom is in de wijzigingsregeling gekozen voor meerjarige prognose met een doorkijk van minimaal 10 jaar. Deze minimumtermijn vormt tevens een stimulans voor de aanleg van centrale laadinfrastructuur, een onderwerp waarvoor eveneens in de consultatie aandacht is gevraagd. Het zou echter te ver voeren om de uiteindelijke keuze van een vereniging hiertoe te beperken, zoals in de reactie is voorgesteld.

In een consultatiereactie wordt daarnaast verzocht om met betrekking tot ‘smart charging’, ‘dynamic load balancing’ en ‘cybersecurity’ voorwaarden te stellen en daarvoor aan te sluiten bij de voorwaarden die voortvloeien uit de EPBD III-richtlijn en mogelijk ook de notificatieregeling oplaadpunten verenigingen van eigenaars. Het is echter niet mogelijk om in een subsidieregeling verdergaande voorwaarden dan in de geldende wet- en regelgeving op te nemen – voor private oplaadpunten bevat de EPBD III-richtlijn alleen aanbevelingen – of, zoals in het geval van de notificatieregeling, in lopende wet- en regelgevingsprocessen te treden. Besloten is om in de wijzigingsregeling op te nemen dat in het oplaadpuntenadvies dient te worden ingegaan op de mogelijkheden van de genoemde technologieën en op borging van zowel de fysieke als digitale veiligheid van de oplaadpunten.

Voor zover in de consultatie is gewezen op de door het Nationaal Warmtefonds opgestelde regels voor laadinfrastructuur, wordt opgemerkt dat het hier voorwaarden betreft voor een lening die VvE’s kunnen inzetten voor het daadwerkelijk realiseren van oplaadpunten. Voorts is in de consultatie verzocht om in de AMvB, waarin notificatieregeling nader zal worden uitgewerkt¹¹, op te nemen dat een oplaadpuntenadvies aan de in de wijzigingsregeling genoemde voorwaarden dient te voldoen. Dit voorstel kan niet worden gehonoreerd, aangezien het hier een lopend wet- en regelgevingsproces betreft. Daarbij is het oplaadpuntenadvies bedoeld voor verenigingen als geheel, waaronder VvE’s, en niet de individuele leden.

Brandveiligheid

Uit een aantal reacties op de consultatie komt naar voren dat een aanbeveling voor de borging van de brandveiligheid als een essentiële voorwaarde aan het oplaadpuntenadvies wordt gezien. In de toelichting was reeds een passage aan deze voorwaarde gewijd, maar hierin is nu opgenomen dat deze aanbeveling in overeenstemming dient te zijn met alle relevante geldende wet- en regelgeving, waaronder het Bouwbesluit 2012 en de NEN-normen (of gelijkwaardige oplossingen op grond van artikel 1.3 Bouwbesluit 2012) waarnaar in dit besluit wordt verwezen. Daarvoor is in de wijzigingsregeling een vijfde voorwaarde aan het oplaadpuntenadvies toegevoegd.

Voor zover in de consultatie verdergaande eisen worden genoemd, wordt opgemerkt dat het niet mogelijk is deze in het kader van een subsidieregeling op te nemen. Om dezelfde reden is het voorstel dat een aanbeveling voor de borging van de brandveiligheid in overleg met de veiligheidsregio tot stand moet komen, niet ingewilligd. Dit laat onverlet dat verenigingen de desbetreffende veiligheidsregio zelf kunnen benaderen voor vragen of advies. Daarnaast is besloten dat het oplaadpuntenadvies alleen een aanbeveling voor de borging van de brandveiligheid dient te bevatten, als de parkeergelegenheid geheel of gedeeltelijk is gelegen in een gebouw, omdat brandveiligheid in die situaties een relevant aspect is. Verenigingen kunnen er ook bij geheel buiten gelegen parkeerplaatsen overigens wel voor kiezen om een dergelijke aanbeveling deel uit te laten maken van het oplaadpuntenadvies.

Verder wordt in de consultatie verzocht om de reikwijdte van het oplaadpuntenadvies ten aanzien van de brandveiligheid nader te omschrijven. De indruk zou namelijk kunnen ontstaan dat het hierbij om de algemene brandveiligheid van het gebouw gaat. Besloten is om aan dit verzoek tegemoet te komen en de wijzigingsregeling op dit punt aan te passen. Een oplaadpuntenadvies dient een aanbeveling voor de borging van de brandveiligheid te bevatten ten aanzien van de realisatie van één of meer oplaadpunten, als de parkeergelegenheid geheel of gedeeltelijk is gelegen in een gebouw. Ten aanzien van de vereisten waaraan een subsidiabel advies op het punt van de brandveiligheid verder dient te voldoen, zal op de website van RVO nadere informatie worden gepubliceerd.

Adviseurs

De eis dat een adviseur moet zijn ingeschreven bij de KvK heeft in de consultatie geleid tot de vraag of er in dit verband nog andere eisen kunnen worden gesteld. Dit is niet mogelijk, omdat de adviseur in de zin van de wijzigingsregeling geen beschermd beroep is en hiervoor op dit moment ook geen landelijk keurmerk bestaat. In het kader van een gelijk speelveld kan van overheidszijde evenmin een lijst met adviseurs beschikbaar worden gesteld, zoals in een consultatiereactie wordt gevraagd.

Subsidieaanvraag

In de wijzigingsregeling is de keuze gemaakt dat verenigingen met een eigen parkeergelegenheid eenmalig subsidie kunnen aanvragen voor een oplaadpuntenadvies. Hierdoor is het mogelijk om zoveel mogelijk verenigingen te bedienen. Dit is van belang, mede omdat een versnelling van de uitrol van laadinfrastructuur noodzakelijk is.¹¹ Het voorstel om bij gewijzigde feiten of omstandigheden en/of onjuistheden in het advies een nieuwe subsidieaanvraag te kunnen indienen, kan daarom niet worden gehonoreerd, ook al omdat in het laatste geval van overheidszijde in de contractuele relatie tussen de opdrachtgever en de adviseur zou worden getreden. Dit betekent voorts dat de kosten voor het opstellen van een offerte, waarvoor in de wijzigingsregeling eventuele toetsingscriteria ontbreken, niet subsidiabel zijn.

In een reactie op de consultatie wordt aandacht gevraagd voor de praktische aspecten van een de-minimisverklaring. Op de website van RVO is een dergelijke verklaring beschikbaar gesteld, waarvan gebruik kan worden gemaakt voor de subsidieaanvraag. Het vereiste van een de-minimisverklaring houdt verband met de Europese staatssteunregels en voorkomt dat bijvoorbeeld gemengde verenigingen op voorhand van de wijzigingsregeling worden uitgesloten. Gemengde verenigingen zijn verenigingen waarvan zowel eigenaar-bewoners als verhuurders of andere zakelijke partijen lid zijn. Met name voor VvE’s, waarvan een aanzienlijk deel verhuurders als leden heeft¹², zou dat een nadeel betekenen.

Enkele consultatiereacties betreffen het voor de nieuwe subsidiecategorie beschikbare budget en de advieskosten voor het aanleggen van één of meer oplaadpunten. Ten behoeve van deze subsidiecategorie zijn extra middelen beschikbaar gesteld door het Ministerie van Ien W.

In de praktijk blijkt dat een oplaadpuntenadvies met inbegrip van een schouw voor het in de wijzigingsregeling genoemde maximum subsidiebedrag van € 1.500,– kan worden verstrekt. Het is niet mogelijk om een budget te reserveren. Uitputting van het budget voor de nieuwe subsidiecategorie zal echter met regelmaat worden gecommuniceerd op de website van RVO.

6.2. Advies Adviescollege toetsing regeldruk (ATR)

Het Adviescollege toetsing regeldruk (ATR) heeft het dossier niet geselecteerd voor een formeel advies, omdat het naar verwachting geen omvangrijke gevolgen voor de regeldruk heeft.

7. Inwerkingtreding

Deze regeling treedt grotendeels in werking op 1 januari 2022. Daarmee wordt aangesloten bij de vaste verandermomenten voor nieuwe regelgeving. Er is rekening gehouden met de invoeringstermijn van twee maanden, door de regeling ruim voorafgaande aan de inwerkingtreding te publiceren.

Enige uitzondering hierop is de verhoging van het subsidieplafond voor energiebesparing door eigenaar-bewoners. Deze wijziging treedt de dag na publicatie van deze regeling in werking, zodat de aanvragen (die zijn ingediend vóór 1 januari 2021) zo snel mogelijk behandeld kunnen worden.

II. Artikelsgewijs deel

Onderdeel A (wijziging artikel 1 SEEH)

In artikel 1 is een definitiebepaling opgenomen voor ‘oplaadpunt’, waarin verwezen wordt naar het Besluit infrastructuur alternatieve brandstoffen. In dat besluit is oplaadpunt gedefinieerd als ‘een aansluiting voor het opladen van een elektrisch voertuig of wisselen van een batterij van een elektrisch voertuig’. In artikel 1 van de SEEH is toegevoegd dat de bijbehorende kabels onderdeel zijn van het oplaadpunt. Deze bepaling sluit aan bij de definitie zoals deze gebruikt wordt in de in voorbereiding zijnde wijziging van boek 5 van het Burgerlijk wetboek in verband met aanpassing van de notificatieregeling (zie paragraaf 3.5 van het algemeen deel van deze toelichting).

Onderdeel B (wijziging artikel 2 SEEH)

Artikel 2 van de SEEH bevat het doel van de SEEH waartoe subsidies verstrekt kunnen worden. Dit artikel is aangepast om het stimuleren van oplaadpunten als doel toe te voegen.

Onderdeel C (wijziging artikel 3 SEEH)

In artikel 3 is allereerst het subsidieplafond verhoogd voor de subsidies voor eigenaar-bewoners die energiebesparende maatregelen hebben getroffen of een energieadvies hebben aangevraagd. Dit plafond geldt voor aanvragen die reeds zijn ingediend, maar niet toegekend konden worden vanwege de uitputting van het budget. De verhoging betreft € 500.000. Dit is voldoende om de laatste aanvragen te kunnen toekennen.

Daarnaast is het subsidieplafond toegevoegd voor subsidies aan vereniging voor advisering over oplaadpunten. Het subsidieplafond bedraagt € 900.000. Indien er in het aanvraagtijdvak (2022 en 2023) meer subsidie is aangevraagd dan het beschikbare subsidiebedrag, zullen aanvragen geweigerd worden (artikel 4:25, tweede lid, Algemene wet bestuursrecht).

Onderdelen D en E (wijziging opschrift paragraaf 1 en 2 SEEH)

De opschriften van de paragrafen 1 en 2 worden gewijzigd om de indeling van het hoofdstuk te verduidelijken.

Onderdeel F (nieuwe paragraaf 3 SEEH)

In de SEEH wordt een nieuwe paragraaf ingevoegd, waarmee het mogelijk wordt om subsidies te verstrekken voor advisering over de realisatie van oplaadpunten. De paragraaf bevat drie nieuwe artikelen.

Artikel 12a

Artikel 12a bevat de beschrijving van de subsidiabele activiteit en de voorwaarden voor subsidiëring. De subsidiabele activiteit behelst advisering over de realisatie van oplaadpunten bij verenigingen voor gebouwen waarin zich tenminste één koopwoning bevindt. Ook verenigingen met, naast eigenaar-bewoners, verhuurders of zakelijke partijen als leden kunnen dus gebruik maken van de subsidie.

De advisering moet verzorgd worden door een adviseur, zijnde een natuurlijke persoon of rechtspersoon, die is ingeschreven in de Kamer van Koophandel (KvK). Hiermee wordt een gewenste mate van professionaliteit van de adviseur geborgd. De kwaliteit van de advisering wordt verder geborgd door de voorwaarden die aan de advisering worden gesteld. Deze voorwaarden zijn opgenomen in artikel 12b.

Per gebouw of groep van gebouwen wordt maximaal één keer subsidie verstrekt. Dit betekent dat de vereniging één keer subsidie kan aanvragen en krijgen. Het is wel mogelijk om meerdere aanvragen in te dienen als een voorgaande aanvraag is afgewezen of voor het verstrekken van de subsidie wordt ingetrokken en gewijzigd door de vereniging zelf.

Het is ook mogelijk om een aanvraag te doen voor advisering die heeft plaatsgevonden na 5 oktober 2021 maar vóór de inwerkingtreding van deze regeling. 5 oktober 2021 is de datum van bekendmaking van deze regeling en dus de datum waarop verenigingen uit konden gaan van de subsidiemogelijkheid.

Artikel 12b

Het is van belang dat de advisering van voldoende kwaliteit is, zodat de vereniging in staat is om een beslissing te maken over eventuele oplaadpunten op de parkeergelegenheid. Artikel 12b stelt daarom eisen aan het advies.

De advisering moet mede gebaseerd zijn op het fysiek beschouwen van de parkeergelegenheid. De adviseur zal dus in ieder geval de situatie ter plaatse moeten bekijken en kan niet alleen uitgaan van documentatie.

Daarnaast moet de adviseur de vereniging voorzien van een schriftelijk advies. Het schriftelijke advies moet aan een aantal voorwaarden voldoen. Die voorwaarden zijn minimumvereisten, dus het advies mag ook meer elementen bevatten. De voorwaarden zijn hieronder afzonderlijk toegelicht.

Allereerst dient het schriftelijk advies in te gaan op de laadbehoefte van de vereniging. Hierbij wordt een doorkijk van ten minste tien jaar gegeven, om de toekomstbestendigheid van het advies te waarborgen en te voorkomen dat de vereniging desinvesteringen doet.

Ten tweede zal het advies in moeten gaan op de borging van de brandveiligheid in relatie tot het plaatsen van één of meer oplaadpunten. Dit vereiste is beperkt tot situaties waarin de parkeergelegenheid geheel of gedeeltelijk is gelegen in het gebouw, zoals een parkeergarage. Met ‘in het gebouw’ wordt mede bedoeld parkeergarages die onder het gebouw liggen en daar onderdeel van zijn. Het staat de vereniging vrij om ook advies te vragen over brandveiligheid bij een buiten gelegen parkeergelegenheid.

Ten derde bevat het advies aanbevelingen over de verdeling van de kosten van de oplaadpunten tussen de vereniging en de gebruikers van de oplaadpunten.

Ten vierde gaat het advies in op de benodigde elektrische aansluiting en installatie van de oplaadpunten. Hierbij zijn een aantal aandachtspunten expliciet benoemd, zodat het advies ook in gaat op de mogelijkheid tot optimale verdeling van de beschikbare stroom over de op te laden voertuigen en het laden op optimale momenten, de mogelijkheid om het laden tijdelijk te vertragen of te stoppen ter voorkoming van overbelasting van het stroomnetwerk in het gebouw (ook wel ‘smart charging’ en ‘load balancing’ genoemd) en borging van de fysieke veiligheid en cybersecurity.

Tot slot moet het schriftelijk advies rekening houden met de relevante regelgeving en daar ook duiding van geven. Bij de relevante regelgeving kan onder andere gedacht worden aan de brandveiligheidsnormen en de normen voor de elektrische installatie uit de bouwregelgeving en de technische eisen voor de laadpalen.

Het schriftelijk advies wordt meegestuurd met de subsidieaanvraag, waarna RVO kan controleren of het advies voldoet aan de voorwaarden van deze regeling.

Artikel 12c

Artikel 12c bevat bepalingen rondom de aanvraag van de subsidie voor advisering over de realisatie van oplaadpunten.

Allereerst is de periode vastgesteld waarbinnen aanvragen ingediend kunnen worden (24 januari 2022 tot en met 30 september 2023). Er is niet gekozen voor een periode startend op 1 januari 2022, omdat dit vanwege de kerstvakantie voor praktische problemen kan zorgen bij de openstelling van het elektronisch formulier en eventueel contact dat aanvragers zoeken met RVO. De einddatum is afgestemd op de wens om voor 1 januari 2024 alle aanvragen behandeld te hebben, waarvoor enkele maanden nodig is.

De aanvraag moet een aantal gegevens en bescheiden bevatten, te weten: het schriftelijke advies, de factuur en een betaalbewijs, het KvK-inschrijfnummer van de adviseur en, indien van toepassing, een verklaring van de leden van de vereniging, niet zijnde eigenaar-bewoners, dat voldaan wordt aan het toepasselijke staatssteunkader. Voor meer toelichting op het staatsteunkader wordt verwezen naar paragraaf 3.7 van deze regeling.

Naast de regels in artikel 12c bevat ook het Kaderbesluit BZK-subsidies aanvraagvereisten (artikel 11, derde lid). De aanvraagvereisten van de SEEH en het kaderbesluit vullen elkaar aan en moeten dus beiden gevolgd worden. In artikel 11 van het kaderbesluit is onder meer vereist dat de aanvraag wordt voorzien van een toelichting, een bankrekeningnummer (inclusief bewijs dat het rekeningnummer op naam van de vereniging staat) en, indien van toepassing, het inschrijfnummer van de Kamer van Koophandel. Een aantal onderdelen van artikel 11 Kaderbesluit is niet relevant voor de subsidie van het oplaadpuntenadvies (de begroting, de tijdsplanning en de voorschotten) en hoeft daarom niet bijgevoegd te worden.

De aanvraag voor een subsidie wordt ingediend nadat het schriftelijk advies is opgesteld en overhandigd aan de vereniging. Het is dus niet mogelijk om voorafgaande aan de advisering een subsidie aan te vragen. Hiermee worden controlelasten voor de aanvrager en uitvoerder beperkt. Indiening geschiedt via het elektronisch formulier op de website van RVO.

Onderdeel G (wijziging artikel 17)

In artikel 17 van de SEEH is opgenomen dat een subsidie voor advisering over de realisatie van oplaadpunten maximaal 75 procent van de kosten voor de advisering kan zijn, en maximaal € 1.500 kan bedragen. Dit zijn twee losse maxima; ook een advies dat in totaal minder dan € 1.500 kost, wordt dus voor 75 procent gesubsidieerd.

Onderdeel H (wijziging opschrift hoofdstuk VII)

Het opschrift van hoofdstuk VII wordt vernummerd tot hoofdstuk VIII, omdat de SEEH al een ander hoofdstuk VII kent.

Artikel II

Artikel II bevat de inwerkingtredingsbepaling van deze regeling. Deze is toegelicht in paragraaf 7 van het algemeen deel van de toelichting.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, K.H. Ollongren

---

1 Zie hiervoor ook par. 2.1.2.

2 Regeerakkoord 2017: Vertrouwen in de toekomst, p. 39.

3 Nationale Agenda Laadinfrastructuur, 2019, p. 6.

4 APPM, Prognose laadinfrastructuur, 2017 in: Nationale Agenda Laadinfrastructuur, 2019, pp. 46 en 47.

5 Zie het rapport van Ecorys, Europees onderzoek naar wooncoöperaties; Inzicht in de mogelijke bijdrage van wooncoöperaties voor de Nederlandse woningmarkt, Rotterdam, 2021.

6 Stb. 2018, 291. Het Bbl is gepubliceerd op Staatsblad 2018, 291 | Overheid.nl > Officiële bekendmakingen (officielebekendmakingen.nl); zie ook par. 3.5.

7 Richtlijn 2018/844/EU van het Europees parlement en de Raad van 30 mei 2018 tot wijziging van Richtlijn 2010/31/EU betreffende de energieprestatie van gebouwen en Richtlijn 2012/27/EU betreffende energie-efficiëntie (PbEU 156/75) (EPBD III). Geïmplementeerd in nationale regelgeving: Stb. 2020, 84 en Stcrt. 2020, 13004.

8 Nationale Agenda Laadinfrastructuur, 2019, p. 8 en Klimaatakkoord, p. 59.

9 Dit ontwerpbesluit is op 10 juni 2021 gepubliceerd op https://www.internetconsultatie.nl/verzamelwijzigingbbl2021. De termijn voor internetconsultatie eindigt op 1 augustus 2021.

10 Zie hiervoor: Overheid.nl | Consultatie Wetsvoorstel notificatieregeling oplaadpunten VvE's (internetconsultatie.nl)

11 Zie hiervoor par. 3.6.

11 Zie hiervoor par. 2.1.1.

12 Vergelijk het rapport van het CBS, Aantallen en kenmerken van Verenigingen van Eigenaren; Een verkennend onderzoek, Den Haag/len/Bonaire, 2016, pp. 18-20.